De beperkingen van de reismogelijkheden in de afgelopen jaren zijn met het wegvallen van de coronamaatregelen kleiner geworden. Dit leidde tot een toename van het aantal aanvragen van (reis)documenten. De hogere baten en lasten geven per saldo een voordeel.

We zien dat het aantal afgegeven persoonsgebonden budgetten (pgb) voor jeugdzorg en maatschappelijk ondersteuning (Wmo) is gedaald. Bij de brede uitvraag (keukentafelgesprek) wordt steeds meer ingezet op effectieve (jeugd)hulp en normaliseren, meer toeleiding naar de Wet Langdurige Zorg en betere informatie over pgb bij onafhankelijke cliëntondersteuners die inwoners ondersteunen.
Het aantal afgegeven pgb's voor hulp bij huishouden is nagenoeg gelijk gebleven en wijkt af van bovenstaande trend door aanhoudende vergrijzing in de samenleving.

De daling van het aantal fte’s in de sociale werkvoorziening resulteert in lagere kosten.

In de gesprekken met de aanbieders komt naar voren dat de capaciteit in dit segment onder druk staat vanwege de krapte in de arbeidsmarkt en ziekteverzuim. Hierdoor ontstaan wachtlijsten en kan het beschikbare budget niet (tijdig) volledig worden besteed. Dit geeft een incidenteel voordeel.

De gebundelde uitkering (BUIG) voor het bekostigen van de uitkeringen in het kader van de Participatiewet, IOAW, IOAZ en Bbz 2004 (levensonderhoud startende ondernemers) en voor de inzet van loonkostensubsidie over 2022 is definitief vastgesteld door het Rijk.
De vergoeding vanuit het Rijk is volgens een standaard objectief verdeelmodel waarbij geen rekening wordt gehouden met de specifieke kenmerken van de arbeidsmarkt per gemeente. In Haarlemmermeer zijn relatief veel zelfstandig ondernemers getroffen door de coronacrisis zoals taxichauffeurs voor Schiphol. Zij hebben tot en met maart 2022 gebruik kunnen maken van de Bbz light regeling om te kunnen voorzien in het levensonderhoud. Het gevolg is dat we voor deze regeling meer kosten hebben gemaakt voor verstrekkingen dan de vergoeding van het Rijk.

Op basis van het tMPG standlijn 1 juli 2022 zijn de ramingen van de bouwgrondexploitaties geactualiseerd. Het voordeel ontstaat met name doordat er minder rente dan eerder geraamd, hoeft te worden toegerekend aan de verliesvoorzieningen die betrekking hebben op de grondexploitaties en de anterieure overeenkomsten.

Tot op heden werden de baten en lasten van de niet afgesloten projecten kleinschalige woningbouw (KSW), voortvloeiend uit de anterieure overeenkomsten, overgeboekt naar de balans. Dit gebeurde ook als er reeds een financieel tekort op het desbetreffende project was ontstaan. Om tekorten niet langer voor ons uit te schuiven, wordt een eventueel tekort op een nog lopend project vanaf heden direct in het lopende jaar in de exploitatie genomen. In de afgelopen tien jaar heeft zich bij zeventien projecten een negatief resultaat opgebouwd van totaal € 430.000, waaronder bijvoorbeeld de Wilgenlaan in Zwanenburg (KSB-terrein) en de Stationsweg in Hoofddorp (Vestia-gebouw). Dit bedrag wordt nu geraamd. Met deze inhaalslag hebben reeds ontstane tekorten geen effect meer op toekomstige jaren. Daarnaast worden er dit jaar twintig projecten KSW afgesloten, wat per saldo een negatief resultaat van € 90.000 oplevert. Het kostenverhaal van KSW-projecten blijkt niet altijd afdoende om alle kosten te dekken. We zijn aan het onderzoeken of we, naast het ministerieel rekenblad voor de toerekening van kosten, ook andere parameters kunnen gebruiken om tot een betere kostendekkendheid te komen.

De planontwikkeling voor het Stationsgebied verloopt voorspoedig. Thans wordt een Ontwikkelkader opgesteld dat rond de jaarwisseling gereed zal zijn en als basis dient voor op te stellen stedenbouwkundige plannen. Tegelijk lopen enerzijds de nodige onderhandelingen in het kader van de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg) en mogelijke aankopen en anderzijds wordt gewerkt aan samenwerking met gebiedseigenaren en marktpartijen.
In november 2022 zal in het Bestuurlijk overleg Meerjarenprogramma infrastructuur, ruimte en transport (BO-MIRT) duidelijkheid komen over het doortrekken van de Noord/Zuidlijn en de rijksbijdrage aan de benodigde weginfrastructuur en andere kosten voor de ontwikkeling van het Stationsgebied, waaronder plankosten.
De programmakosten worden op basis van de huidige uitgaven en verplichting voor 2022 geschat op € 2,1 miljoen. Voor de dekking hiervan is gerekend op cofinanciering van de provincie Noord-Holland en het Rijk. Van de provincie hebben we inmiddels de toezegging gekregen dat zij hier voor € 0,5 miljoen aan gaan bijdragen. De dekking van het Rijk maakt onderdeel uit van de BO-MIRT in november. Toekenning van die bijdragen in de kosten is dus nog onzeker.
Juist nu is het belang groot om voortgang te boeken in de planontwikkeling. Alleen dan kan de door het Rijk nagestreefde ‘versnelling van de woningbouw’ plaatsvinden. Als hier meer duidelijkheid over is komen we separaat bij u terug.

De variabele kosten (strooikosten) voor gladheidbestrijding zijn niet in de begroting opgenomen maar worden jaarlijks op basis van de daadwerkelijke inzet voor strooiacties gerapporteerd in de P&C-cyclus. In deze rapportage betreft het de kosten voor de periode 1 januari 2022 tot en met maart 2022.

Als gevolg van meerdere stormen in de maand februari hebben veel bomen schade opgelopen. Bij de Voorjaarsrapportage 2022 is de tot dan toe bekende schade ter hoogte van € 185.000 opgenomen. Dit was een voorlopige inschatting van de kosten van het veiligstellen van circa 200 bomen en het opruimen van omgevallen bomen en afgebroken takken. Inmiddels zijn de resterende kosten in beeld gebracht. Deze kosten kunnen niet worden opgevangen binnen de reguliere beheerbudgetten. Herplantkosten voor bomen worden verspreid over meerdere jaren aangevraagd via de investering Vernieuwing openbare ruimte (VOR) 2023.

Uit de boomveiligheidsinspecties kwam naar voren dat een deel van de bomen extra moest worden gesnoeid om de veiligheid te kunnen waarborgen. De oorzaken hiervan waren de Essentaksterfte die zich uitbreidt onder ons bomenbestand. Ongeveer 11.000 bomen behoren tot de Essenfamilie. Vanwege de ziekte moeten de bomen extra worden gesnoeid om de dode takken te verwijderen. Daarnaast is er sprake van hogere marktprijzen. Naar verwachting worden de kosten voor het snoeien van bomen structureel hoger vanwege de leeftijd van de bomen. Hierop komen wij bij de Voorjaarsrapportage 2023 terug.

Als gevolg van een calamiteit aan de Bennebroekerbrug (de beweegbare brug over de Ringvaart tussen Zwaanshoek en Bennebroek) zijn extra kosten (€ 140.000) gemaakt. De hydraulische cilinders die de brug aandrijven waren kapot waardoor de brug niet werkte. De cilinders moesten worden vervangen.
Voor de fontein op het Beursplein in Hoofddorp heeft waterleverancier PWN een afrekening over de afgelopen acht jaar gestuurd van € 50.000. Omdat ook voor andere fonteinen een afrekening te verwachten is, doen wij bij de Voorjaarsrapportage 2023 een voorstel het budget hiervoor op te hogen.

Om de kwaliteit van het groenonderhoud in gebied Midden te verbeteren is het groenonderhoud in een deel van dit gebied (Floriande en Overbos) begin 2022 opnieuw aanbesteed. Het betrof het meest arbeidsintensieve deel van gebied Midden. Gedurende de doorlooptijd van de aanbesteding leidden de economische omstandigheden tot een stijgende inflatie, waardoor de aanneemsom uiteindelijk aanmerkelijk is gestegen. In de tussenliggende tijd is een extra opdracht gegeven om het onderhoud door te laten lopen en meldingen van inwoners te verhelpen. Door de marktontwikkelingen ontstaat voor 2022 en 2023 een nadeel.

De raad is in een brief op 1 juli 2022 geïnformeerd dat de uitrol van Van Afval- naar Grondstofinzameling (VANG) in 2023 wordt afgerond en dat wij bij de Najaarsrapportage 2022 een raming van de kosten voor 2023 geven. De uitrol in de laagbouw zal naar verwachting wel in 2022 worden afgerond, maar voor de hoogbouw is meer tijd nodig. Onder andere het vergunningentraject bij het hoogheemraadschap van Rijnland en de aan- en toewijzingsprocedures voor ondergrondse containers in de hoogbouw namen door het grote aantal ingediende zienswijzen (tot nu toe 351 zienswijzen voor zeven wijken/buurten) meer tijd in beslag dan verwacht, en tevens worden er meer containers geplaatst dan dan bij de start van de uitrol was gepland. Al met al zijn de kosten in 2022 € 44.000 hoger dan begroot. De uitloop in 2023 betekent dat er ook in dat jaar nog kosten worden gemaakt voor de uitrol. De kosten bedragen in 2023 € 584.000.

De jaarresultaten voor afvalinzameling en -verwerking fluctueren. Voor afvalinzameling en -verwerking is er op dit moment een positief resultaat. Het positieve resultaat is een gevolg van een aantal plussen en minnen:
- Doordat VANG nog niet volledig is uitgerold, hebben meer huishoudens (dan vooraf geraamd) nog de grotere rolcontainer. De heffingsbijdrage voor deze grotere rolcontainers ligt hoger. Op basis van de 2e rapportage 2022 van Cocensus gaat het voor de afvalstoffenheffing om € 400.000.
- Daarentegen is sprake van meer toegekende kwijtschelding dan vooraf geraamd (het gaat om kwijtschelding van de afvalstoffenheffing, indien een inwoner een inkomen op of rond bijstandsniveau heeft en weinig spaargeld). De raming voor de kosten voor kwijtschelding is met € 22.000 verhoogd.
- Verder is de verwachting dat de bijdrage van Nedvang voor de inzameling en hergebruik van verpakkingsafval lager is dan begroot, namelijk € 160.000 minder. Dit heeft twee oorzaken: Nedvang heeft zijn bijdrage per ton verpakkingsmateriaal voorlopig verlaagd (en dat bedrag kan nog wijzigen) en doordat VANG nog niet volledig is uitgerold, kunnen we nog niet het geplande volume verpakkingsmateriaal aanbieden.

Met dit positieve resultaat kan het negatieve jaarresultaat op het taakveld afval deels opgevangen worden.

Het aantal bezwaarschriften is fors toegenomen, onder andere vanwege de Tozo-regeling maar ook vanwege kortingen op door ons verstrekte subsidies. Het aantal zaken neemt daardoor ook toe, wat leidt tot een groter aantal veroordelingen tot het betalen van proceskosten. Door het toenemend aantal bezwaren, maar ook doordat een groot aantal zaken uitgesteld is geweest vanwege de coronacrisis en nu worden ingehaald, overschrijden we vaker de gestelde termijnen waardoor ook meer dwangsommen verbeurd worden. Door de inzet van een pakket maatregelen, waarover de raad bij brief van 19 mei is geïnformeerd (X.2022.00934), hopen we -behoudens nieuwe vertragende omstandigheden- tegen het einde van het jaar weer een normale werkvoorraad te hebben, zodat we dwangsommen en schadevergoedingen in deze mate verder kunnen voorkomen.

De afgelopen jaren hebben wij geïnvesteerd in contractmanagement, zowel in menskracht als in een softwaresysteem. Daar plukken wij dit jaar de vruchten van. Op de budgetten die bestemd zijn voor onderhoudscontracten en het onderhouden van software, verwachten we dit jaar over te houden. In 2023 wordt een vergelijkbare besparing verwacht, maar deze zal vermoedelijk ingezet moeten worden als compensatie voor inflatie en te verwachten prijsverhogingen van leveranciers.

De ramingen van de salarislasten en de kosten van inhuur van personeel zijn geactualiseerd. Het nadeel dat nu gemeld wordt heeft twee oorzaken. In de eerste plaats is het door de overspannen arbeidsmarkt lastig om vacatures ingevuld te krijgen. Omdat de voortgang van de werkzaamheden zoveel mogelijk te waarborgen wordt daarom een beroep gedaan op inhuurkrachten. Mede door de overspannen arbeidsmarkt zijn de tarieven voor inhuur omhoog gegaan.
In de tweede plaats is de opbrengst vanuit de Interne opdrachten systematiek (IOS) lager dan de taakstelling voor het jaar 2022. De belangrijkste oorzaak hiervan is een vraaguitval in opdrachten. Dit komt onder andere omdat werkopdrachten meer tijd kosten om integraal voor te bereiden. De werkvoorraad is wel aangekondigd, de voorbereidende werkzaamheden worden ook uitgevoerd, maar de projecten komen onvoldoende snel in uitvoering en daarmee vertraagt de bulk van het werk. Daarnaast is er voor de zomer een stop gezet op nieuwe kleinschalige woningbouwprojecten in verband met een gebrek aan capaciteit in de lijnorganisatie. De hogere kosten voor inhuur zijn ook een oorzaak van een lagere opbrengst vanuit de IOS.

De bijstelling van de IOS-opbrengsten is een voorzichtige inschatting. Er is een kans dat het uiteindelijke resultaat van taakstelling nog lager uitvalt. De verwachting is dat deze trend zich in 2023 verder zal voortzetten voordat dit zich herstelt.

Op de opleidingsbudgetten houden wij dit jaar incidenteel over. Dit komt door een lager aantal aanvragen voor opleidingen en het doorschuiven van plannen voor opleidingen rondom leiderschap en organisatiethema's.

Medewerkers kunnen vanaf 1 januari 2022 bovenwettelijke verlofuren sparen. Met dit 'verlofsparen' kunnen medewerkers hun bovenwettelijke verlofuren inzetten op een manier die aansluit bij hun persoonlijke levens- en carrièreplanning. Deze verlofuren verjaren niet. Als gevolg van verlofsparen ontstaat er voor de gemeente als werkgever een arbeidskostengerelateerde verplichting. Doordat de op- en afbouw van deze verplichting onvoorspelbaar is, heeft de commissie BBV gesteld dat hiervoor een voorziening gevormd moet worden. De hoogte van de voorziening zal afhangen van de mate waarin medewerkers gebruik gaan maken van verlofsparen. Op basis van het totale openstaand saldo aan bovenwettelijke verlofuren binnen de gemeente, is een inschatting gemaakt van de noodzakelijke storting in de voorziening. We zullen de hoogte van de voorziening telkens bijstellen naarmate er meer ervaring is met de manier waarop medewerkers gebruik maken van de regeling.